Het leven zoals het is De 19de-eeuwse klassenmaatschappij

Via de schilder- en beeldhouwkunst van de tweede helft van de 19de eeuw vangen we een glimp op van het leven in die periode. Gedistingeerde heren verschijnen ten tonele, dames van stand showen hun jurken en sommigen ook hun verveling. De wereld van de mijnwerkers en de industriearbeiders wordt in een beperkt kleurenpalet opgeroepen: zowel de kracht als de ellende, zowel de gelatenheid als de opstandigheid van de arbeiders vormen het onderwerp van kunstwerken. Een sterk gesegregeerde samenleving wordt zichtbaar.

In het pakket bieden we foto’s van kunstwerken aan, video- en tekstmateriaal, vragen, opdrachten, tips om verder te werken in de klas, literaire en kunstkritische teksten, citaten, verwijzingen. Het materiaal kan afzonderlijk gebruikt worden of naar eigen goeddunken gecombineerd worden.

 
OVERZICHT   |    LESMATERIAAL    |  ONDERSTEUNENDE BRONNEN   |    BEELDENBANK

 

OVERZICHT / SPECIFICATIES

VRAGEN
  • Mogen of moeten kunstenaars alle bevolkingsgroepen een plaats geven in hun werk? Was dat vroeger anders dan nu?
  • Kan het prominent op de voorgrond plaatsen van bepaalde groepen in de samenleving door hedendaagse kunstenaars als schokkend beschouwd worden?
  • Kan het tonen van minder fraaie kanten van de samenleving een goed kunstwerk opleveren?
  • Is de klassenmaatschappij een typisch 19de-eeuws gegeven of bestaat ze nog steeds?
  • Vraagt het weergeven van arbeiders, burgerij of adel een andere aanpak in kunstwerken? Mag een kunstenaar de klassieke vormgeving gebruiken om nieuwe onderwerpen weer te geven?
  • Zijn mannen en vrouwen, arbeiders en bedienden, personeel en directie in de 21ste eeuw gelijkwaardig? Welke evolutie hebben we hierin doorgemaakt sinds de 19de eeuw?
  • Op welke manieren kunnen en mogen bevolkingsgroepen hun ongenoegen uiten met betrekking tot de manier waarop ze behandeld worden? Welke verschillen zijn er tussen de late 19de eeuw en onze tijd?
VAARDIGHEDEN
  • Aanleren van adequate woordenschat voor het beschrijven van en spreken over kunstwerken
  • Een kunstwerk leren analyseren
  • Een kunstwerk leren waarderen
  • Technische en esthetische waarden kunnen toekennen aan een artistiek werk
  • Een kunstwerk in de historische context kunnen plaatsen
  • Mening vormen over kunstwerken en leren onderbouwen
  • Kunstwerken met elkaar leren vergelijken
  • Zich kunnen inleven in de situatie van anderen
  • Uitgaande van de laat 19de-eeuwse maatschappelijke situatie de huidige maatschappelijke context kunnen bevragen
  • Een correcte mondelinge of schriftelijke taal kunnen hanteren
  • Genuanceerde standpunten kunnen innemen
  • Ideeën kunnen omzetten in een schilderij, tekening, foto, collage …
  • Ontwikkelen van de verbeelding
  • Kunnen omgaan met diversiteit
  • Kritische vaardigheden ontwikkelen
  • Informatie leren opzoeken en verwerken
  • Leren samenwerken
VAKOVERSCHRIJDEND

Geschiedenis    Sleutelcompetentie Nederlands  Esthetica     Cultuurwetenschappen  Sleutelcompetentie Cultureel bewustzijn    Kunstgeschiedenis      Kunstbeschouwing         Artistieke vorming   Sleutelcompetentie Burgerschap    Sleutelcompetentie Andere talen      Gedragswetenschappen       Aardrijkskunde Sleutelcompetentie Historisch bewustzijn Levensbeschouwelijke vakken  Mens en samenleving  Sleutelcompetentie Zelfbewustzijn    Sleutelcompetentie Leercompetenties   Sleutelcompetentie Digitale competenties

 

LESMATERIAAL

TEKST                                                                                        

‘Bij dageraad'

In het schilderij ‘Bij dageraad’ confronteert Charles Hermans de ochtendlijke bezigheden van twee groepen uit de samenleving. Het thema was gedurfd door de uitwerking en gaf een boost aan de sociaal georiënteerde kunst. 

Afbeeldingen van het schilderij en de schets zijn opgenomen in de beeldenbank. 

Lees Tekst Hermans  | Download Tips voor leraars bij tekst Hermans

VIDEO
‘Rustende PUDDELAAR’ & ‘ZitTende dame’

Constantin Meunier verdiepte zich in de wereld van de 19de eeuwse arbeider. Paul du Bois beeldhouwde een dame uit de ‘betere’ sociale klasse. De video laat de leerlingen nadenken over sociale identiteit en vestigt de aandacht op keuzes die de kunstenaars maakten qua vormgeving.

Bekijk de video:

 

Download Tips voor leraars bij video Meunier Du Bois

 

ONDERSTEUNENDE BRONNEN

(niet-limitatieve lijsten)

LITERAIRE & KUNSTKRITISCHE TEKSTEN
CITATEN
VERWIJZINGEN
  • ROMANS

    Louis COUPERUS, Eline Vere, Uitgeverij Atlas Contact 2013 (als feuilleton verschenen in 1888,in boekvorm verschenen in 1889)

    Emile ZOLA, In het paradijs voor de vrouw,Uitgeverij Atlas Contact 2018 (oorspronkelijke Franse versie verscheen in 1883 onder de titel Au bonheur des dames)

    Emile ZOLA, De mijn, Uitgeverij Maarten Muntinga(Rainbow) 1993 (oorspronkelijke Franse versie verscheen in 1884-1885 als feuilleton en in 1885 in boekvorm onder de titel Germinal)

    Camille  LEMONNIER, Happe-Chair, Espace Nord, 2018 (oorspronkelijke Franse versie verscheen in 1886)

    Octave MIRBEAU, Le journal d’une femme de chambre, 1892 (in 2019 verschenen als E-book)

  • NON-FICTIE

    Auguste Rodin. L’art. Entretiens réunis par Paul Gsell, Paris, Bernard Grasset, 1997 (oorspronkelijke uitgave 1911)

    E.H. GOMBRICH, Een kleine geschiedenis van de wereld, Amsterdam, Uitgeverij Bert Bakker, 2010 (oorspronkelijke uitgave 1936). Het hoofdstuk ‘Mens en machine’ sluit goed aan bij het thema van dit dossier.

    Lucia GAIARDO, Gangen in Brussel, in de reeks Brussel, Stad van kunst en geschiedenis, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 2008. Over woonomstandigheden. Een pdf kan gedownload worden via deze link Gangen in Brussel — Patrimoine - Erfgoed

    Francisca VANDEPITTE e.a., Constantin Meunier, Tentoonstellingscatalogus Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Tielt, Lannoo, 2014                                         

  • SONGS

    Woody Guthrie, I Ain’t Got No Home, 1940

    Elvis Presley, In The Ghetto, 1969

    Pierre Perret, Lily, 1977

    Billy Joel, Uptown Girl, 1983

    Pink, Dear Mr. President, 2006

    Bernard Lavilliers, Charleroi, 2017

    Zwangere Guy, Kenny, 2019

    Alicia Keys, Underdog, 2020

  • FILMS

    Stijn Coninx, Daens, België 1992 (138 min) (Nederlands, delen in Frans)

    Samira Makhmalbaf, Two Legged Horse, Iran 2008 (97 min) (Farsi, ondertiteld Nederlands, Frans)  

  • KORTE VIDEO

         

  • AUDIOBESCHRIJVING

    Bij het werk ‘Bij dageraad’ van Charles Hermans werd zowel in het Nederlands als in het Frans een audiobeschrijving gemaakt. Via deze linken kunnen ze beluisterd worden.

    Reliëfplaten met audiobeschrijvingen – Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (fine-arts-museum.be)

    Dispositifs tactiles avec audiodescriptions – Musées royaux des Beaux-Arts de Belgique (fine-arts-museum.be)

     

 

BEELDENBANK

Een selectie van schilderijen en beeldhouwwerken die verband houden met het thema 'Het leven zoals het is: de 19de eeuwse klassenmaatschappij' kan u bekijken in beeldenbank het leven zoals het is 19de eeuwse klassenmaatschappij

 

Colofon

colofon het leven zoals het is: 19de eeuwse klassenmaatschappij