Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België

Geroofde kunstwerken: hoe moet het verder met de teruggave van tijdens de Tweede Wereldoorlog geroofde cultuurgoederen?

De kwestie van de teruggave is niet nieuw en is in feite breder dan het meest in het oog springende geval, dat van de plunderingen die tijdens de Tweede Wereldoorlog en tijdens het Derde Rijk zijn gepleegd. De oude meesters en moderne schilders die in één zaal zijn samengebracht, getuigen van de complexiteit en de voortdurende relevantie van het vraagstuk, zo'n 76 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog. Er is maar één manier om werken van twijfelachtige herkomst te identificeren, en dat is hun herkomst te onderzoeken. Te weten komen in welke handen een werk heeft gecirculeerd vanaf het moment dat het het atelier verliet tot op heden is een essentiële maar moeizame taak, die ook vandaag nog veel vragen oproept. Het zeer specifieke geval van het hier gepresenteerde schilderij van Lovis Corinth laat zien hoe complex het restitutieproces is.

Bestaan hierover internationale afspraken? Waren de plunderingen georganiseerd? Speelde de kunsthandel hierin een rol? Waar staan de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België vandaag? Dit zijn enkele van de vragen die we in deze thematische zalen proberen te beantwoorden.

Old Masters Museum - zaal 51

Waarom de titel van een meesterwerk van Rubens herzien?

Titels van kunstwerken worden in musea over de hele wereld in vraag gesteld: de verantwoordelijkheid van musea om inclusief en niet-discriminerend te zijn, is na sociale bewegingen zoals #metoo of #BlackLivesMatter alleen maar groter geworden. Het Rubens-werk in deze zaal, dat na 2007 voor de tweede keer een andere naam krijgt, is een typisch voorbeeld van hoe een titel het publiek kan herinneren aan een pijnlijke koloniale ervaring. De Koninklijke Musea valideren de reacties van het publiek en willen zich inzetten voor een beleid van inclusie, gebaseerd op historische feiten en contexten, en zo bijdragen tot een wetenschappelijk onderbouwd debat.

Waarom staat de titel van een meesterwerk van Rubens nu meer dan ooit ter discussie? Waarom had deze olieverfschets oorspronkelijk geen titel en wat was zijn functie in het Rubensatelier? Wat waren de oorspronkelijke bedoelingen van Rubens en welke plaats hadden mensen uit Afrika in zijn denken en werken? Allemaal vragen waarrond we graag een constructieve dialoog op gang willen brengen.

Old Masters Museum - zaal 60